Chó có thể đánh hơi được COVID-19
Trong một nghiên cứu của Phần Lan cho thấy những con chó đã học được cách nhận ra mùi đặc trưng các trường hợp nhiễm COVID-19. Tương lai, những chú chó này có thể xác định người nhiễm bệnh trong viện dưỡng lão hoặc tại các sân bay.
Để phục vụ cho một nghiên cứu thí điểm của Đại hoc Helsinki, những chú chó được huấn luyện để hỗ trợ chẩn đoán mầm bệnh COVID-19. Đáng kinh ngạc là chỉ sau vài tuần những chú chó đầu tiên đã có thể phân biệt được mẫu nước tiểu của bệnh nhân nhiễm COVID-19 với mẫu nước tiểu của người khoẻ mạnh. Cho đến nay những đấu hiệu mùi đặc trưng của bệnh này chưa được biết đến.
“Chúng tôi đã có rất nhiều kinh nghiệm huấn luyện chó để phát hiện ra bệnh tật”, cô Anna Hielm-Bjorkman, giảng viên nghiên cứu lâm sàng thú cưng tại Khoa Thú y Đại học Helsinki cho biết. “Nhưng thật tuyệt vời khi thấy chúng học nhanh như thế nào, để nhận ra mùi mới.” Sau một thời gian ngắn, những chú chó đã xác định nước tiểu của người bị nhiễm SARS-CoV-2 với độ tin cậy gần như một xét nghiệm PCR thông thường.
Đúc kết quan trọng cho những Team khác
Những kết quả rất nhanh và đầy hứa hẹn từ Phần Lan cũng rất quan trọng đối với các nhóm nghiên cứu khác ở Vương quốc Anh và Pháp, những nơi đang huấn luyện chó đánh hơi để nhận ra COVID-19.
Các đồng nghiệp của Trung tâm Chó nghiệp vụ Đức cũng được hưởng lợi từ những kết quả của Phần Lan: “Không ai có thể nói với chúng tôi một cách chắc chắn rằng việc huấn luyện với mầm bệnh độc hại là nguy hiểm hay vô hại đối với người và chó. Trước mắt chúng tôi muốn thu thập thêm thông tin. Trước khi bắt đầu huấn luyện, các nhà Virus học Đức khuyên đừng làm, bởi vì cho đến nay người ta còn biết rất ít về con Virus này”, Luca Barrett cán bộ của Trung tâm chó nghiệp vụ Đức giải thíc
Các nhà khoa học Phần Lan hiện đang chuẩn bị một nghiên cứu theo phương pháp ngẫu nhiên – mù đôi. Những con chó sẽ được đánh hơi số lượng mẫu bệnh nhân nhiều hơn. Rồi sau đó các xét nghiệm mùi mới được áp dụng vào thực hành lâm sàng.
Từ đâu có mùi đặc trưng?
Cho đến nay vẫn chưa rõ chất nào trong nước tiểu tạo ra mùi đặc trưng của COVID-19. Bởi vì SARS CoV-2 mới không những tấn công phổi mà còn gây tổn thương cho mạch máu, thận và các cơ quan khác, qua đó mùi nước tiểu của bệnh nhân cũng có thể thay đổi, vậy mà khứu giác vô cùng nhạy cảm của những con chó lại lập tức nhận ra ngay được.
Ở một số bệnh nhất định dường như có mùi riêng đặc trưng mà những con chó đã được huấn luyện có thể phát hiện ra với độ chính xác đáng kinh ngạc, Barrett nói: “Chẳng hạn như, với ung thư vú đúng 93% và với ung thư phổi chính xác tới 97%.”
Chó cũng có thể xác định ung thư da, ung thư ruột kết, ung thư buồng trứng hoặc ung thư tuyến tiền liệt với độ đáng tin cậy cao. “Mặc dù thời gian huấn luyện ban đầu chưa cho kết quả tốt, nhưng trong thời gian gần đây tỷ lệ xác định đúng đã tăng lên rất nhiều” Barrett cho biết.
Tỷ lệ đúng quyết định
Ngoài ung thư ra, chó cũng có thể nhận biết bệnh Parkinson. Bệnh nhân Parkinson có mùi khác, thậm chí từ nhiều năm trước khi người ta đã có triệu chứng bệnh mà không biết. “Từ đó nảy sinh ý định huấn luyện chó thành hệ thống cảnh báo sớm của bệnh Parkinson”, Luca Barrett tiết lộ.
Chó cũng được huấn luyện ngửi bệnh sốt rét, nhưng tỷ lệ đúng chưa đạt yêu cầu lắm. Cho đến nay, những con chó nhận ra 7/10 người nhiễm bệnh, điều đó là chưa được.
Barret cho biết: Tỷ lệ đúng cao là điều cần thiết để huấn luyện với mầm bệnh SARS CoV-2 độc hại. Barret nói: “Chúng tôi hy vọng rằng tỷ lệ đúng bởi Corona đối với những con chó được huấn luyện xong sẽ cao hơn đáng kể. Tóm lại sẽ rất nguy hiểm nếu không nhận ra được đúng COVID-19.”
Những cái mũi đánh hơi đã được đào tạo
Năng lực nhận ra mùi của chó tốt hơn khoảng một triệu lần so với con người. Con người có khoảng 5 triệu tế bào khứu giác, chó Dackel (giống chó Đức mình dài, tai dài và chân ngắn) có 125 triệu và chó Becgie Đức có 220 triệu.
Trong mỗi phút, chó hô hấp với hơi thở ngắn tới 300 lần, vì vậy các tế bào khứu giác của chúng liên tục được cung cấp những phân tử mùi mới. Ngoài ra, mũi của chó nhận biết được nồng độ mùi khác nhau giữa bên lỗ mũi phải và trái, do đó, chó thậm chí có thể ngửi thấy mùi trong không gian mà lần theo đúng dấu vết.
Trong chương trình huấn luyện, những con chó – tốt nhất là Labrador-Retriever, Retriever nói chung, cả giống chó Cocker Spaniel hay giống chó Becgie Đức – đều được huấn luyện để ngửi một mùi duy nhất. Có thể đó là chất ma tuý và chất nổ, hoặc chỉ là mùi đặc trưng của một căn bệnh cụ thể. Một con chó không thể nhận ra nhiều loại bệnh ung thư.
Chó được huấn luyện với các thùng chứa mẫu, ví dụ: hơi thở hoặc mồ hôi. Ngay sau khi xác định được mùi mong muốn, con chó nghe thấy tiếng click và được thưởng 1 miếng xúc xích. Theo nguyên tắc khen thưởng này, chó được tập trung đào tạo tin cậy cho một mùi.
Tiềm năng lớn, hoài nghi lớn
Chó không chỉ được sử dụng để phát hiện ra chất ma tuý và thuốc nổ, mà những chú chó được đào tạo riêng cho y tế còn được dùng để phát hiện mùi trong bệnh viện. Ví dụ, dùng chúng để tìm kiếm bộ phận cơ thể của bệnh nhân nghi mắc ung thư da. Tất nhiên, chỉ với sự đồng ý của họ. Bằng cách này, những con chó có khứu giác tốt giúp cho việc chẩn đoán và phát hiện sớm.
Tuy nhiên cho đến nay, có rất ít chó đánh hơi phát hiện bệnh cho y tế. Những người chủ (chó đã được huấn luyện) hầu như luôn làm việc trên cơ sở tự nguyện. Những con chó này sống trong những gia đình hoàn toàn bình thường. Hiện vẫn có sự hoài nghi lớn, đặc biệt là trong đội ngũ các bác sĩ truyền thống và các hãng bảo hiểm sức khỏe. Mặc dù nhờ khả năng phát hiện bệnh sớm từ chó người ta tiết kiệm được nhiều thời gian và chi phí, nhưng các xét nghiệm tiếp theo vẫn phải phải tuân thủ theo chỉ định y tế.
Khả năng áp dụng trong cuộc chiến chống Corona
Nếu những kinh nghiệm ở Phần Lan được xác nhận, những con chó với khứu giác cực kỳ nhạy cảm của chúng có thể giúp ích rất nhiều trong cuộc chiến chống lại Coronavirus mới.
Luca Barrett – Trung tâm Chó nghiệp vụ Đức, nghĩ rằng chó phát hiện Coronavirus có thể sẽ được sử dụng tại các điểm nóng có nguy cơ lây nhiễm cao, ví dụ như trong trường hợp kiểm tra vào cửa cho các trận bóng đá và các sự kiện lớn khác. Hoặc cũng có thể kiểm nhập cảnh tại các sân bay. “Chó đi dọc dãy người xếp hàng, chúng có thể biết ai ‘khỏe mạnh’ và có thể vào được và ai có mùi COVID-19, thì có thể xử lý đưa người đó đến trung tâm kiểm tra Corona” Barrett cho biết. Tất nhiên, sau đó, họ vẫn cần một xét nghiệm thứ hai để xác định.
Theo Barrett, chó cũng có thể được sử dụng để tìm kiếm Virus trên bề mặt, ví dụ, trước khi hành khách lên máy bay, “anh bạn bốn chân” có thể kiểm tra xem trong máy bay có COVID-19 không. Điều tương tự cũng có thể được lên kế hoạch kiểm tra cho các hoạt động y tế, trạm chăm sóc hay viện dưỡng lão để giải tỏa nếu nơi đó lâm vào trường hợp nhiễm Corona. Trước khi các cơ sở đó được sử dụng lại, chó có thể đánh hơi kiểm tra xem môi trường có “sạch” hay không.
Lê Hoàng
Nguồn: https://www.dw.com/de/hunde-können-covid-19-erschnüffeln/a-53533702